در اختلال شخصيت اجتنابي فرد، الگوهاي رفتاري سخت، غيرقابل انعطاف و ناسازگار دارد كه در روابط اجتماعي او مشكل ايجاد مي‌كند. اين الگوهاي نادرست رفتار بر تمام جنبه‌هاي زندگي او اثر مي‌گذارد و فرد با دوري از اجتماع دچار استرس و افسردگي خواهد شد. تقريبا ۲.۵درصد از جمعيت جهان اين اختلال را دارند و احتمال ايجاد آن در بين زنان و مردان يكسان است. دلايل آن را ژنتيك، روش‌هاي تربيت فرزند، آسيب‌هاي جسمي و جنسي در كودكي و رفتار نادرست والدين مي‌دانند. روانشناسان و روانپزشكان نيز رفتاردرماني و گروه درماني را براي درمان آن‌ها و كاهش استرس فرد و كمك به حضور او در اجتماع پيشنهاد مي‌كنند. در ادامه به طور مفصل اين اختلال را شرح داده‌ايم، در صورت نياز مي‌توانيد از خدمات مشاوره تلفني روانشناسي استفاده نماييد.

منبع: اختلال شخصيت اجتنابي

اختلال شخصيت اجتنابي

شخصيت اجتنابي يا دوري گزين (Avoidant personality disorder) هميشه خود را بي‌كفايت مي‌دانند، و از اين كه ممكن است ديگران راجب او قضاوت منفي داشته باشند مي‌ترسند و احساس استرس دارند؛ در نتيجه هميشه در تلاش‌اند تا حد امكان از حضور در جمع و كارهاي گروهي دوري كنند. هر چند اين افراد دوست دارند با ديگران ارتباط برقرار كنند، ولي مي‌ترسند ديگرا او را طرد كنند و به همين دليل به شدت از جمع دوري كرده و تمايلي به همراهي با ديگران ندارند. در حقيقت، براي فرد مبتلا به اختلال شخصيت اجتنابي، ترس از طرد شدن و قضاوت منفي توسط ديگران، به ‌قدري شديد است كه ترجيح مي‌دهد تنها باشد و در جمع و موقعيت‌هاي اجتماعي حاضر نشود.

اختلال شخصيت اجتنابي باعث مي‌شود، فرد خودش را بي‌عرضه و دوست‌نداشتني بداند كه هيچ جذابيت شخصيتي ندارد و به قضاوت‌هاي منفي اطرافيان راجب خودش بسيار حساس است.

علائم و نشانه هاي اختلال شخصيت اجتنابي

علائم اين اختلال رفتارهاي غير طبيعي زيادي را شامل مي‌شود كه شدت اين علائم در افراد مختلف مي‌تواند از خفيف تا خيلي شديد متفاوت باشد. از بين علائم شايع آن مي‌توان موارد زير را بيان كرد.

از رفتن به سر كار، مدرسه و ساير موقعيت‌هاي اجتماعي امتناع مي‌كنند؛ زيرا مي‌ترسند بقيه راجبش قضاوت منفي داشته باشند يا او را طرد كنند. شخص احساس مي‌كند كسي او را در اجتماع قبول نخواهد كرد؛ زيرا اين افراد ظرفيت‌شان براي شنيدن انتقاد كم است و نيز خود را از بقيه كمتر مي‌دانند.

اعتماد به نفس اين افراد پايين است؛ هميشه در حال سرزنش كردن خودش است، در بحث‌هاي گروهي شركتي ندارد و يا اينكه با همه چيز ابراز موافقت مي‌كند؛ زيرا نمي‌تواند عقيده خود را بيان كند. فرد دچار اختلال شخصيت اجتنابي هميشه خودش را منزوي مي‌كند؛ در هيچ جمعي شركت نمي‌كند و اگر هم حاضر شود، به‌جاي اينكه با ديگران در ارتباط باشد، سعي دارد خودش را با چيزهايي مثل تلفن همراه و … سرگرم كند.

علل ايجاد كننده اختلال شخصيت اجتنابي

براي درمان هر اختلالي بايد از علل به وجود آورنده آن اختلال اطلاع داشته باشيم و براي همين آگاهي از دليل شخصيت اجتنابي بسيار مهم و ضروري است. اين اختلال به دلايل گوناگوني رخ مي‌دهد كه همبود اين عوامل بر شدت و زمان بروز آن دخالت دارد.

والدين سخت‌گير

اگر والدين، رفتارها و معيارهاي تربيتي خيلي سخت گيرانه‌اي با كودك داشته باشند، آن كودك در بزرگسالي امكان دارد دچار اختلال شخصيت اجتنابي شده و اعتماد به نفس كافي نداشته باشد و با فشارهاي رواني زياد بار بيايد. زيرا روش تربيتي پدر و مادر در شكل گيري شخصيت فرد بسيار موثر است.

والدين پرخاشگر

داشتن رفتارهاي پرخاشگرانه و توهين‌آميز مداوم با كودك نيز زمينه اختلال شخصيت اجتنابي را در فرد بوجود مي‌آورد. اگر والدين فقط به ضعف‌ها و نقاط منفي كودك‌شان تمركز كنند و مدام او را تحقير نمايند، كودك در بزرگي نيز بخاطر ترس از تحقير شدن توسط ديگران، گوشه گير شده و از جمع فراري مي‌شود.

ژنتيك

اختلال شخصيت اجتنابي مي‌تواند ژنتيكي نيز باشد. يعني اگر در گذشته يكي از بستگان فرد به آن دچار بود، ممكن است او نيز دچار اين بيماري گردد.

محيط زندگي

شخصيت فرد مي‌تواند تحت تاثير محيط زندگي كه در آن رشد مي‌كند نيز شكل گيرد. برخي عوامل در محيط زندگي فرد زمينه ساز اختلال شخصيت اجتنابي مي‌شوند.

با افراد مبتلا به اختلال شخصيت اجتنابي چگونه رفتار كنيم؟

پيدا كردن زمان مناسب براي ارتباط با شخصيت اجتنابي بسيار مهم است. بهتر است مواقعي كه او خشمگين، ناراحت يا عصباني است سعي در برقراري ارتباط يا صحبت كردن با او نكنيم و منتظر زمان بهتري باشيم. در اين باره توصيه‌هاي زير مي‌تواند براي‌تان مفيد باشد.

1. به حرف‌هاي او با دقت و حوصله گوش كنيد و نشان دهيد كه او را درك مي‌كنيد و مي‌خواهيد همدردي كنيد.
2. وقتي او صحبت مي‌كند به جاي اين كه به كلماتش تمركز كنيد به احساسش توجه كنيد.
3. طوري به سخنان‌اش گوش كنيد كه او واقعا حس كند مورد توجه قرار گرفته و حرف هايش براي شما مهم است.
4. اگر او زياد احساساتي شد، شما آرام باشيد و با آرامش با او برخورد كنيد.

آيا اختلال شخصيت اجتنابي را مي توان درمان كرد؟

بله. روشن است كه به دنبال ايجاد هر نوع بيماري و اختلال در انسان، ذهن‌مان به سوي امكان درمان آن مي‌رود. پس اگر راه درماني هست ابتدا بايد راه‌هاي درمان آن را بيابيم. درباره تشخيص و درمان اختلال شخصيت اجتنابي مهمترين چيز اين است كه از ابتدا تا انتهاي درمان بايد توسط درمانگر و روانشناس باتجربه و بصورت علمي انجام گيرد. و شما بايد روند درمان او را از طريق روانشناسان دنبال كنيد تا به نتيجه مطلوب و بهبودي فرد مبتلا برسيد.

زيرا اين بيماري به روان درماني نياز دارد، ولي براي كاهش استرس او، روانپزشك مي‌تواند دارو نيز تجويز كند. اين داروها فقط بطور موقت فرد را كنترل مي‌كنند و درمان اصلي از طريق روان درماني است.

راه‌هاي كمك به اختلال شخصيت اجتنابي

مهمترين روش ها براي درمان شخصيت اجتنابي روان درماني و گروه درماني است.

روان درماني

روان درماني بهترين روش براي درمان اختلال شخصيت اجتنابي بوده و به اين معناست كه فرد مبتلا در جلسات روانشناسي و مشاوره با روانشناسان متخصص شركت كند. و به مدد دانش و تخصص او، جلسات درماني را مرتب پيگيري كند. روان درمانگر در جلسه با فرد مبتلا، عميقا به گفتگو مي‌نشيند و سعي مي‌كند از طريق آشنايي با شرايط و محيط زندگي و خانوادگي او ابتدا ريشه و علت ايجاد اين اختلال را بيابد. سپس روان درمانگر با يافتن علت بروز اختلال، اصلاح فكر و رفتار او را شروع مي‌كند. مهم است كه در اين روش فرد در جلسات‌اش با روان درمانگر غيبت نكند و مرتب حضور يابد.

گروه درماني

روش ديگر درمان اختلال شخصيت اجتنابي گروه درماني است. اين روش نيز در بهبود رفتار فرد و كاهش علائم اختلال تاثير خوبي دارد. ولي براي فردي كه در برقراري ارتباط با اطرافيان مشكل دارد، گروه درماني بسيار سخت خواهد بود، زيرا لازمه اين روش شركت در گروه و جمع هاي اجتماعي است. اگر فرد وارد گروه شود نتايج عالي در بهبودش خواهد ديد.

كلام پاياني

اختلال شخصيت اجتنابي هم نوعي بيماري‌ به شمار مي‌آيد كه هم زندگي فرد مبتلا و هم اطرافيانش را تحت تاثير قرار مي‌دهد و موجب آزار آنهاست. خوشبختانه امروزه اين اختلال با مراجعه به روانشناسان و متخصصين روان درمانگر قابل درمان است. ممكن است روند درمان طولاني باشدُ اما با اعتماد به پزشك و كمك اطرافيان فرد مي‌تواند در ارتباط با ديگران پيشرفت كرده و بهبود يابد. اگر اين اختلال درمان نشود شايد فرد براي هميشه منزوي يا خجالتي باقي بماند و در روابط اجتماعي مشكل داشته باشد. بنابراين اگر در خانواده فرد مبتلا به اختلال شخصيت اجتنابي داريد، بهتر است هرچه زودتر به درمان او اقدام نماييد.

براي دريافت مشاوره در زمينه شخصيت ها مي‌توانيد در هر زمان از روز براي مشاوره تلفني ازدواج با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي آواژه از طريق شماره 02191002360 تماس بگيريد.

منبع: اختلال شخصيت اجتنابي